Kaba blancisme

 

LA VIKTUA SQ BUT SU BLQSIS

 

Fqmi Lqpewr ak Vil Desalin ap pale 7 – 7 - l - = ©

 

q = an u = ou w = r r = ê c = in h = ch e = é Ä = on

q = an, u = ou, w = r, r = ê, c = in, h = ch, e = é =  Ä  = on = ñ

 

LA VIKTUA SQ BUT SU BLQSIS

 

Tut peyi ki ap hahe mete lort qbq vqt yo, nq mcm fasÄ yo ap mahe, nq mcm sa yo kur, sq kahe lÄbwit, yo ap ur si yo kapab wive domine yo, mete pie su ku yo. Fuk uvr, yo vle fr zort esklav, nq sqs yo tuju kur li a.

 

Pote trt mete nq himc lort fr dapwe pqse yo su yo-mcm, fasÄ  yo ur trt paa yo, yo kÄpwqn lavi ya dapwe ctewr yo, sa wele esklavay, dapwe yo, paske qdedq sitiwasiÄ sila u se esklav, jq yo di li a yo-mcm, u-mcm ki pa kapab fr pu trt u, u la obic u frt pu suiv sayo ki kapab la ; lanati obic die blqsis la kweye silayo kÄsa epi pu sa.

 

Nu, Nu-mcm Nrg ak Nrgrs, a ! nu pa qdedq ti kaho lrzorm sa a, di Jq Jak Desalin, Jenewal Gwo-nrg Sq But, kwazrt-gwcn blqsis pu tut tq epi Batisr pu tut tq Lqpi AYITI Sq Limit. Q nu kute pawoli a << Ala bagay ta lrd, sq sqs, pu nu ta gcyc, kwaze esklavajizatr, pu nu kapab vini sa yo, yo-mcm, wele esklav >>. Pa gc sqs ditu, yÄ  bagay kÄsa. Ur sila, se deja kqpe djqm nq trt nu, nq ye sa nu ye ya, pu tut tq. Sa ki soti frt la, se twavay sa nu ye, li qdedq nu. Fr bak pa ladq. Makorngorm li mcnc : << Q nu mahe nq yÄ lort himc>>, paa kor nu q. Pawoli sa a wepuse himc paa zort pu himc nu, trt nu, sa nu ye nu-mcm. Zort pa nu, Desalin di li kawemq kÄsa : <<Mcm kulr yo di yo pa mcm avrk nu>>. Desalin srvi ak jq yo pote trt yo pu kÄbat nu. Paworl u kapab tunc furt pu u. Yo pa te ur blokay sa a. Gumc q, se yÄ keksiÄ yo e nu. Bor kote paa nu, se NU qui q lr paske se li ki ap aji. Sayo ki pa kÄpwqn sqs saa, yo pa kÄpwqn sa ki ap jue la a. Se pu trt sa Desalin di : << Si nu te kapab sqti nu pa ka la sq nu pa GWQMUN, nu fwape pie nu atr epi nu bat lestomak nu devq sa ki pawrt gwo pu nu di li <<Se sua jamr ! pi nu pote sa (yo) ale kÄ  kut vq, q nu kÄtinie su mcm kut kat la (muvmq q), nu-mcm, epi pu trt nu>>. Jenewal Gwonrg Sq Pawry la, Desalin, di bagay yo pa ap hqje, yo pa ka hqje, yo ap tuju wete jq q yo ye ya paske nu se kay la epi kay la qdedq nu. Pawoli a sqtwe pu tut tq jurt la. Se NU, qdedq nu, sa NU YE ya, ki ap mcnc. Blqsis la di, se kor paa li a ki jurt la epi kÄsa ki ap mcnc. Se dominasiÄ q sa. Tut bagay yo nq mc Jq Jak Desalin, li wele BuawÄ-Tonr : <<Vini di blqsis yo pqse muc>>. Savq sq tit la, Jq Jak Desalin mete su tab la jurt la jq GWQMRTLA fr li a. Li di blqsis yo, se kor nu ki nu, se li ki ap weaji, li fr li nq diweksiÄ  Gwqmuntrt. Nu se SQT tut sa ki gc pu frt. Nu fr yo, Nu fr yo nu-mcm, Nu fr yo pu nu-mcm. Pa gcyc lort nq sa nu ap fr, dapwe pawoli Desalin. Se la sqs dizÄ : <<Prp la fr trt li li-mcm Leta (ki ap mcnc pworp kor li, trt li)  GWQMUN q lr tut lort epi li wele sa LQPI AYITI>>. LQPI AYTI pa Ä ti mo, li se nÄ mrt trt nu q. Se sa li fr ur, mrt trt nu. LAVIKTUA pale nq Desalin, li sqtwe pu tut tq Wezistqs-Gwqmun ak Gwqmunite nu nq NU, nu-mcm. Li se NU epi li qdedq kor nu. Gcyc yÄ  srl wut, yÄ  srl himc, NU-MCM. Nu pa nq lavi ya pu nu suiv.

 

Makorngorm diweksiÄ trt la, plqte tut lÄgr sa : <<Cbc esklavay, dapwe makorngorm blqsis la, fini sq but>>, sa vle di pu tut tq.  Li pa ka pa sa, li pa gc tr, wasin, pu li nq kor, qdedq, nu. Blqsis la but, li pa sa, sq <<esklav>>, ki bay esklavay. Sq nu qfas li, li pwq pie, devq NU, q fas li, li kaba. <<NU>> q ki tuye li, li bay sq plq Prp-Leta, ki wele LQPI AYITI Sq But. MisiÄ Jq Jak Desalin nq tqmc ak <<NU>>, sa nu YE, nqnq nu, jq BÄ-Die Paa Nu q fr nu q.

 

Mec matlotay la wrd sq but ki sepawe Peyi Zqsrt nu q, LQPI AYTI, avrk sa lort yo fr a, wepiblik 17 oktorb 1806, yo wele tu wepiblik dayiti, ki frt su himc Zqsrt nu yo voye jete a, yÄ  lesklavajizasi Ä.  

 

Lort bor Lqpi AYITI Sq But, yo di tu <<Lesklavay se krim kÄt limanite>>. Tut peyi sayo qbq lalua, yo due wespwkte li.

 

Lr nu tqde yo ap di peyi ya ta mahe su dominasiÄ, esklavay, si diweksiÄ ni te nq mc trt gwup, se yÄ gwo blorf, nq dominasiÄ  plas u se sa u ye ya, sa zort (blqsis) di u ye ya, <<esklav>>.

Auteur : Sa Majesté Le Prince Weber Tiécoura Dessalines D’Orléans Charles Jean Baptiste